اسطوره سیزیف

احساس پوچی در جهان امروز مسئله‌ای فراگیر است. به محض این‌که به یکی از هدف‌هایی می‌رسیم که برایش بسیار تلاش کرده‌ایم از خودمان می‌پرسیم ارزشش را داشت؟ وارد دانشگاه می‌شویم، صاحب‌خانه و خانواده می‌شویم یا به شغل دلخواه‌مان می‌رسیم و به خود می‌گوییم بعدش چه؟  این سوالات آن‌چنان روح و روان‌مان را آزار می‌دهد که برای ادامه‌ی زندگی کم می‌آوریم و دچار بحران بیهودگی و حس پوچی می‌شویم. راه‌حل خروج از این وضعیت چیست؟ چطور می‌توانیم از دست پوچی خلاص شویم و معنای اصلی حیات را بیابیم. آلبر کامو یکی از اندیشمندانی است که به این سوال‌ها فکر کرده و پاسخ خود را در کتاب اسطوره سیزیف در اختیار خوانندگانش قرار داده است.

خلاصه کتاب اسطوره سیزیف:

اسطوره سیزیف The Myth of Sisyphus را مهم‌ترین اثر فلسفی آلبر کامو albert camus می‌دانند. او در این جستار، از اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های فلسفی خود درباره‌ی پوچی، معناباختگی و شیوه‌ی مواجهه با آن‌ها نوشته است. به باور کامو، خودکشی جدی‌ترین مسئله‌ی فلسفه است و درواقع پاسخ به این سوال است که آیا زندگی ارزش زیستن دارد؟ دوقطبی زندگی و خودکشی، درون‌مایه‌ی بخشی از آثار کاموست که با عنوان سه‌گانه‌ی پوچي شناخته می‌شوند و عبارتند از: «بیگانه» به صورت رمان، «کالیگولا» در قالب نمایشنامه و اسطوره سیزیف که نشان‌دهنده‌ی عقاید کامو درباره‌ی پوچی و معناست.

دغدغه‌ی کامو در جستار اسطوره سیزیف این است که اگر زندگی ارزش زیستن ندارد، پس تنها راه برای آدمی خاتمه دادن به آن است. ولی اگر زندگی، ارزش تجربه کردن دارد پس دیگر نیازی به خودکشی نیست.

در این کتاب کامو نظر خود درباره‌ی پوچی و بی‌معنایی را شرح می‌دهد. او معتقد است نیاز و خواسته‌ی اصلی بشریت در طول تاریخ، طلب معنای زندگی بوده است. تمام آثار ادبی و فلسفی نیز نشان از جستجوی نویسندگان و اندیشمندان درباره‌ی معنای زندگی دارد.
کامو در اسطوره سیزیف فقدان ارزش و معنا در زندگی انسان غربی و ناتوانی او در باور خدا را توصیف می‌کند. از این‌رو، او با تردید به کلیه‌ی روایت‌های مذهبی و فلسفی پیش از خود و زمانه‌اش نگاه می‌کند و به منتقدی مارکسیست که از گرایش‌های رایج زمانه‌اش بود، تبدیل می‌شود. از نظر او مارکسیست نیز اسطوره‌ای بیش نیست که تلاش می‌کند تا جای مسیحیت را بگیرد؛ در حالی که با ایجاد یک گسست از ریشه‌های معنابخش به زندگی آدمی، ناکارآمد و بی‌ثمر عمل خواهد کرد.

رویکرد کامو به پوچ‌گرایی

در سه‌گانه‌ی پوچی، کامو مسئله‌ی پوچی را زوایای مختلف بررسی می‌کند. روبرو شدن با حقایق تلخ و نوشتن درباره‌ی آن‌ها از نقات قوت این آثار است. شرح مفهوم پوچی در ادبیات را مدیون کامو می‌دانند. از نظر او پوچی در اثر مواجهه‌ی خواست انسان در ایجاد نظم و معنا با جهانی ناسازگار به وجود می‌آید. کامو با شخصیت‌پردازی‌های مختلف در آثارش، پیامدهای این رویارویی را توصیف می‌کند. شخصیت اصلی نمایشنامه «کالیگولا» دیوانه‌ای است که تلاش می‌کند به زندگی پوچ خود پایان دهد و در این مسیر جهان اطرافش را با خود همراه کند. راوی رمان «بیگانه» پس از انجام جنایتی عبث، به آگاهی می‌رسد. او درمی‌یابد که تمام عمرش را در غفلت زیسته است و در نهایت سرنوشتش را که به پوچی هرز رفته، هوشیارانه می‌پذیرد. سیزیف نیز مایوسانه کاری بیهوده را هر روز تکرار می‌کند، بدون این‌که انتخاب دیگری داشته باشد.

کامو سه پاسخ برای مواجهه‌ی آدمی با پوچی دارد. اولین گزینه و ساده‌ترین آن‌ها، خودکشی است. از نظر کامو این راه‌حلی انکاری و نوعی ضعف است. راه‌کار دوم، پناه بردن به مذهب و تسکین احساس معناباختگی با آن است. او این روش را نوعی خودکشی فلسفی می‌نامد. راه حل سوم و پیشنهاد کامو به خوانندگانش پذیرش مفهوم پوچی است. او بیشتر به دنبال راه‌هایی است که بیشتر از آن‌که زندگی را بیهوده سازند، معنادارترش کنند. پاسخ کامو به مسئله مرگ و زندگی در آثارش، زندگی کردن بدون فرار از آن است. امید همراه با ایستادگی در برابر پوچی‌های زندگی و پذیرش بیهودگی آن به آدمی امکان می‌دهد تا با شفافیت و آگاهی از وضعیتش زندگی را درک کند و تن به مرگ خودخواسته ندهد. شخصیت سیزیف در جستار کامو هوشیارانه با وضعیت بغرنجش روبه‌رو می‌شود. او هرگز تسلیم نمی‌شود و هر روز با علم به نتیجه‌ی زحماتش، باز به کار ادامه می‌دهد و از زندگی دست نمی‌کشد.

سیزیف که بود؟

سیزیف قهرمانی در اسطوره‌های یونانی است که به‌خاطر مخالفت با خدایان به مجازاتی مخوف محکوم می‌شود. او باید هر روز قطعه سنگ بزرگی را تا بلندی ببرد و هر وقت که به مقصد نزدیک می‌شود، سنگ می‌غلطد و دوباره به ابتدای مسیر برمی‌گردد. افسانه سیزیف نمادی از پوچی و کار عبث است. کامو در کتابش، سیزیف را تحسین می‌کند. تمسخر خدایان و اشتیاق سیزیف به زندگی، پاسخی به بیهودگی زندگی است. او بدون گریز از سرنوشتش با شجاعت با حقایق روبه‌رو می‌شود. سیزیف با وجود احساس خستگی و تنهایی ثابت می‌کند که از سنگ قوی‌تر است. سیزیف پاسخ پوچی را زیستن با آگاهی کامل نسبت به تلخی آن می‌دهد.

کامو با نفی خودکشی می‌گوید: «خرسندی و پوچی، هردو فرزندان یک مادر یعنی این جهان هستند. آن‌ها جدانشدنی هستند. این بدین معنا نیست که کشف پوچی، ضرورتا به خرسندی ختم خواهد شد، اما قدردانی از پوچی، باعث می شود که سستی و نااستوار بودن بشریت را قبول کنیم و نسبت به محدویت‌ها آگاه شویم و از همه مهم‌تر این حقیقت را بپذیریم که ما نمی‌توانیم آرزو کنیم که روزی ناممکن‌ها، ممکن شوند. این‌ها همگی نشانه‌های زنده بودن است.»

نگاهی به زندگی و آثار آلبر کامو:

آلبر کامو Albert Camus (1990-1913) نویسنده و فیلسوف الجزایری است که تاثیرات مهمی بر فلسفه و ادبیات گذاشت. کامو در یک خانواده‌ی کارگری به دنیا آمد. او خردسال بود که پدرش در جنگ کشته شد. پس از اتمام مدرسه برای تحصیل در رشته‌های فلسفه، جامعه شناسی و روانشناسی وارد دانشگاه الجزیره شد. کامو که از نوجوانی مطلب می‌نوشت با چاپ «بیگانه» در 1942 به شهرت جهانی دست یافت. کامو در سال 1957 جایزه نوبل ادبی را به دلیل نوشتن از وجدان، پوچی و بیگانگی برد. بیگانگی پس از جنگ جهانی دوم به عنوان معضلی روحی و روانی در همه جا رسوخ کرده بود.

«طاعون»، «سوءتفاهم»، «سقوط»، «عصیانگر» و «تسخیرشدگان» از رمان‌های مهم کامو به شمار می‌روند.

سبک نگارش آلبر کامو

کتاب اسطوره سیزیف، جستاری شامل چهار سر فصل اصلی با عنوان «استدلال پوچ»، «انسان پوچ‌گرا»، «آفرینش پوچ» و «اسطوره سیزیف» است. کامو واژه‌ها را با ایجاز به کار می‌برد و سخن را کوتاه می‌کرد. عبارات ساده، صمیمی و لحن آهنگین او از نقاط قوت آثار اوست.

آثار کامو را می‌توان به سه دسته‌ی رمان‌ها، نمایشنامه‌ها و یادداشت‌هایش تقسیم کرد. افسانه سیزیف در قالب جستار نوشته شده است. جستار سبکی ادبی و غیرداستانی است که در آن نویسنده عقاید و اندیشه‌های خود درباره‌ی موضوعی را شرح می‌دهد بی‌آن‌که نیازی به مستندسازی یا اعتبارسنجی سخنانش باشد. در واقع جستار روشی برای نمایاندن اندیشه‌ها و تحلیل‌های شخصی نویسنده است.

در بخشی از کتاب اسطوره سیزیف می‌خوانیم

اگر بخواهید باید بگویم که دل‌های پاک می‌توانند محل دقیق برخورد انسان و غیرانسانی را در همه جا ببینند. اگر فاوست و دن‌کیشوت آفریدگان برجسته هنرند، برای بزرگی بی‌حد و حصری است که با دست‌های زمینی‌شان به ما نشان می‌دهند. با وجود این، همیشه لحظه‌ای فرامی‌رسد که ذهن آدمی به انکار حقایقی بپردازد که این دست‌ها می‌توانند لمس کنند. لحظه‌ای فرا می‌رسد که آفرینش دیگر درگیر امر تراژیک نیست بلکه تنها گرفتار مسائل جدی است. آن‌گاه آدمی امید پیشه می‌کند و بدان سرگرم می‌شود. اما کار او این نیست. کار او این است که از ترفندها روی‌گردان شود. با وجود این، در پایان اقامه‌ی دعوای پرشور کافکا بر ضد کل جهان، باز با او روبه‌رو می‌شویم. رای باورنکردنی‌اش سرانجام جهان نفرت‌انگیز و اندوهباری را که در آن موش‌های کور هم به امید روی می‌آورند، تبرئه می‌کند.

مشخصات کلی کتاب اسطوره سیزیف:

نویسنده:آلبر کامو

مترجم:مهستی بحرینی

انتشارات:نیلوفر

قطع:رقعی

تعداد صفحات:176 

قیمت و خرید اینترنتی کتاب اسطوره سیزیف:

خرید کتاب اسطوره سیزیف با قیمت مناسب و ارسال رایگان به سراسر ایران در کمترین زمان از فروشگاه اینترنتی بوک دوک انجام میشود.