شاخه زرین (پژوهشی در جادو و دین)
مشخصات محصول
- 9789644162190
- جیمز جرج فریزر
- نشر آگه
پشت جلد این کتاب آمده است
معرفی کتاب شاخه زرین (پژوهشی در جادو و دین):
کتاب شاخه زرین یکی از برجسته‌ترین آثار جیمز فریزر پژوهشگر و مردم‌شناس شهیر انگلیسی است که دارای شهرت جهانی است.
این اثر پژوهشی تطبیقی است که با رویکردی اجتماعی، با تکیه بر دو محور اسطوره و دین، به تحقیق در مبانی خرافه‌پرستی، ادیان ابتدایی و اعتقادات و مناسک مردمان اولیه می‌پردازد و در صدد اثبات این ادعاست که سیر اندیشهٔ انسان‌ها برای توجیه وقایع زندگی و طبیعت پیرامون‌شان، و نیز برای گره‌گشایی یا گریز از پیچیدگی‌های حیات، چگونه ابتدا به جادو و خرافه‌ها روی آورد و بعد از آن به دین گروید و سرانجام از دین به علم متمایل گشت.
عنوان شاخهٔ زرین، برگرفته از تابلویی با همین نام از ویلیام ترنر نقاش نامدار بریتانیایی است و در واقع اشاره به درختی مقدس است که شکنندهٔ شاخه‌ای از آن می‌توانست برای تصاحب منصب کهانتِ معبد دایانا در ایتالیا، با کاهن پیشین معبد مبارزه کند.
کتاب شاخه زرین The Golden Bough در نخستین جاپ در سال ۱۸۹۰ در ۲ جلد منتشر شد.
در ویرایش دوم در سال ۱۹۰۰ به ۳ جلد رسید و در ویرایش سوم که به شکلی تفصیلی بین سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۵ به‌وسیلهٔ مؤلف انجام شد، با افزودن شواهد و نمونه‌های بسیار به کتاب به ۱۲ جلد رسید.
کتاب اخیر به‌وسیلهٔ کاظم فیروزمند ترجمه شد تا پس از گذشت ۱۱۴ سال از چاپ اولیهٔ اثر، نخستین برگردان کتاب شاخه زرین به زبان فارسی انتشار یابد.
کتاب شاخه زرین اثری ارزشمند و محققانه است که ستایش‌ها و نکوهش‌های بسیاری را به دنبال داشته اما در کل، تأثیر عمیق کتاب بر نویسندگان و پژوهشگران بعدی این حوزه را نمی‌توان نادیده گرفت.
درباره محتوای کتاب شاخه زرین:
آیا تابه‌حال در مورد تاریخ ابتدایی بشر اندیشیده‌ایم؟
بشر نخستین، چگونه به عالَم نگاه می‌کرد؟
درباره‌ی منشأ آداب و اعتقادات و مناسک متعدّد بشر نخستین در جهان قدیم و توصیف تاریخ تفکر آدمی و تاریخ ادیان ابتدایی و مناسکی که مردمان، خاطره‌ی آن‌ها را طی قرن‌ها حفظ کرده‌اند تا چه اندازه اطلاع داریم؟
سیر زندگی بشر از جادو به دین و بعد به علم بوده است. بشر نخستین در مورد جادو اعتقادات خاصی داشت.
جالب است بدانیم شـاهان نخستین به خاطر هنر سیاه (جادو) یا سپید (مذهب) بر اریکه‌ی قدرت می‌نشستند و در آن جامعه، لازمۀ پادشاهی، جادوگری و کاهنی بود.
مثلا در مـعبد «نـمی» درختی می‌رویید که هیچ‌یک از شاخه‌هایش نباید می‌شکست و کسی که می‌توانست یکی از شاخه‌های آن را بـشکند بـا کاهن معبد می‌جنگید و او را می‌کشت، سپس فـرمانروای بیشه‌زار می‌شد.
شاخه‌ی زرین، نوشتاری است که در این راستا بدین مسئله می‌پردازد.
این اثر، مشهورترین کتاب جیمز جورج فریز است که بر مـطالعات انسان‌شناسی تـأثیر عـمیق داشته و جوّ فرهنگی قرن بیستم را تحت تأثیر قرار داده است.
هدف اولیه شاخه‌ی زرین تشریح آیین‌ها و مـراسم خـاص جادویی در دوران باستان است.
کتاب شاخه زرین اثری دوران‌ساز است که می‌خواهد وجه مشترک تقریباً همه‌ی ادیان ابتدایی را با هم و با ادیان «مدرن» همچون مسیحیت نشان دهد.
بنای کتاب بر این است که همه‌ی ادیان، در اصـل، آیین‌های بـاروری بوده‌اند؛ متمرکز بر گرد پرستش و قربانی کردن ادواری فرمانروای مقدّس که تجسّد خدایی میرنده و زنده شونده، الوهیتی خورشیدی، داشتند و به وصلتی رمزی با الهه‌ی زمین تن در می‌داد. چنان‌که به هنگام خرمن می‌مرد و به وقت بهار تجسّد دوباره مـی‌یافت.
فریزر مدّعى است که این افسانه، عصاره همه‌ی اساطیر عالم است. شاخه‌ی زرین از زمان انـتشار، واقعه‌ای مـهم تـلقی شد، و نقد و نظرهای متفاوتی را برانگیخت.
پروفسور اشکی مـونتاگ آن را «یـکی از آثـار بزرگ فرهنگ ما» برشمرده است و خواندن آن را «شرکت در ماجرای اودیسۀ فرهنگی بشر و رسیدن به وسعتی عظیم در همدلی و تـفاهم باهم نوعان خود» دانست.
به گفته‌ی فریزر در مقدّمه‌ی کتاب، هدف اصلى این کتـاب تـبیین قـاعده‌اى است که بر اساس آن، جانشین کاهن معبد دیانا، در آریسیاى ایتالیا برگزیده مى‌شود.
به اعتقاد فـریزر و بر پایه‌ی بررسى‌هایى که وى انجام داده است، این فرآیند انتخاب جانشین کاهن در نقاط دیگر دنیا نیز وجود دارد.
شیوه‌ی انتخاب جانشین بـه این‌صورت اسـت که شـاه که همان کاهن هم هست، در پایان یک دوره‌ی معین یا هنگامی که بلایى عمومى – مانند خشک‌سالى، قحطى یا شـکست در جـنگ – از کاستى گرفتن قدرت‌هاى طبیعى آنان حـکایت مى‌کرد، کشته مى‌شود.
قانون معبد باستانى الهه‌ی جنگل چـنین بـود که نـامزد کهانت، فقط با کشتن کاهن فعلى مى‌توانست جاى او را بگیرد و تا زمانى که خود کشـته نـشده بود، کهانت را برعهده داشت.
سرفصل های کتاب شاخه زرین:
کتاب شاخه زرین در صـورت تک‌جلدی خود، پس از چند مقدّمه فاضلانه و تحلیلی از رابرت فریزر ویراستار نسخه جدید اثر، و سال‌شمار زندگی جیمز فریزر، و مقدّمه‌ای از خود مؤلّف، به چهار کتاب اصلی تحت این عناوین تقسیم‌شده اسـت:
کتاب اول: فرمانروای بیشه‌زار
کتاب دوم: کُشتن خدایان
کتاب سوم: بلاگردان
کتاب چهارم: شاخه‌ی زرین
در پایان کتاب نیز توضیحاتی جامع در مورد برخی از واژه‌ها و جملاتی از کتاب که نیاز به توضیح داشته‌اند، ارائه شده است.
نخستین بخش کتاب با عنوان «فرمانروای بیشه‌زار»، به مباحثى درباره جادو و مـذهب، پرسـتش درختان، انسان خدایان، تابوها و مخاطرات روح اختصاص دارد.
دومـین بـخش کتـاب، که حجیم‌ترین و اساسى‌ترین موضوعات را در خود جای‌داده، «کشـتن خـدایان» نام دارد و با مطالبى درباره کشتن فرمانروای آسمانى و قربانى کردن پسر فرمانروا آغاز مى‌شود و بـه مـوضوعاتى نظیر «عید نیایش براى ارواح»، «مـادرتبارى و الاهـه‌هاى مادر» و «کشـتن حـیوان آسـمانى» مى‌پردازد.
«انتقال شر»، «بلاگردان‌هاى باستان» و «مـصلوب کردن مـسیح»، موضوعات فصل سوم کتاب شاخه زرین است. از این فصل با عنوان «بلاگردان» یاد شده است.
دست آخر هم در آخرین فصل، که «شـاخه‌ی زرین» نام‌گرفته و در آن، مرگ و رستاخیز بررسی شده اسـت.
در منصفانه‌ترین نگاه و فارغ از پیش‌داوری، شـاخه‌ی زرین اثرى است که شیوه‌هاى ابـتدایى پرسـتش، اعمال زناشویى، آیین‌ها، مراسم و جشن‌هاى بارورى نیاکان ما را گزارش مى‌کند. همچنین با ردّ این باور عـمومى که زنـدگى ابتدایى ساده بوده است، نـشان مـى‌دهد که انـسان بدوى دربند جـادو، تـابوها و خرافات پیچیده‌ای اسیر بوده اسـت.
در این اثر شاهد تحول انسان از وحشی‌گری به تمدّن، از دگرگون شدنِ رسوم و آداب عجیب و غریب و اغلب خونینش به ارزش‌های پایدار اخلاقی، عقلی و معنوی هستیم.
اما در نگاه کلی به این کتاب باید گفت فریزر بر این باور است که انسان‌های آغازین، موجوداتی بی‌پناه در دنیایی وحشی بودند و خود را در عالمی که آن را نمی‌فهمیدند و بر آن مـهار و کنترلی نداشتند، گمشده می‌یافتند.
آنان با علم بـه عـجز و ناتوانی خود، نیاز داشتند تا برای ادامه‌ی زندگی به طریقی طبیعت را به مهار خویش درآورند. فهم‌چنین موجوداتی، از عالم، فهمی از روی ضرورت و درماندگی بود.
با چنین طرز تفکری انسان‌های ابتدایی بـه فـلاسفه‌ای تبدیل شدند که درباره‌ی عـملکرد طـبیعت، نظریه‌ای را مطرح ساختند. این نظریه، «جادو» نامیده شد.
جیمز فریزر اعتقاد دارد که بین مفاهیم جادویی و علمی تشابه وجود دارد. آنانی که جادوی همدلانه را به کار می‌گرفتند، بر این گمان بودند که حوادث طبیعت لزوماً پی‌درپی رخ می‌دهند. این همان اصل اسـاسی است کـه علم نوین بر آن استوار است.
فریزر مـی‌گوید گرچه راهـی کـه در جادو پیش‌گرفته بودند، قابل‌پذیرش بود، اما یک اشکال عمده داشت و آن اینکه کاملاً بی‌فایده بود. پس جادو، هنری بی‌حاصل و یک «اشتباه» بود.
این اشتباه نهایتاً شناسایی شد و با شـناسایی آن مـعنای یأس‌آور عجز و ناتوانی بازگشت. پس از شکست جادو، برای تـوضیح جـهان و مهار و کنترل ماهرانه‌ی طبیعت، از «دین» کمک گرفتند.
مشخصات کتاب شاخه زرین:
نوع جلد: شومیز
قطع: وزیری
انتشارات: آگاه
نویسنده: جیمز جرج فریزر
مترجم: کاظم فیروزمند
خرید کتاب شاخه زرین:
خرید کتاب شاخه زرین با قیمت مناسب و ارسال رایگان به سراسر کشور در کمترین زمان و ارسال یک الی سه روزه در فروشگاه بوک دوک انجام میشود.
